Star Wars:Episode IV
Kahramanların
Bildiğimizi Bilmediğimiz Yolculukları
Bu raporda Joseph Campell’ın geniş araştırmalar sonucunda elde ettiği
mitolojik ve bir çok günümüz kahramanının yolculuk şemasını Star Wars Episode
IV kahramanlarına uygalamayı deneyeğim.
Campell kahramanların hayatlarının belli bir
şemadan geçtiğini söylemektedir, bu şemanın bölümleri şu şekildedir:
A.
Ayrılma, Yola Çıkma
1. Maceraya çağrı
2. Çağrının reddedilmesi
3. Doğaüstü yardım
4. İlk eşiğin aşılması
5. Balinanın Karnı
B.
Erginleme
1. Sınavlar yolu
2. Tanrıçayla Karşılaşma
3. Baştan çıkarıcı olarak kadın
4. Babanın gönlünü alma
5. Tanrılaştırma
6. En son ödül
C.
Dönüş
1. Dönüşü reddetme
2. Büylü kaçış
3. Dışarıdan Gelen Kurtuluş
4. Dönüş Eşiğinin Aşılması
5. İki Dünyanın ustası
6. Yaşama özgürlüğü
Campell bize bu şemayı sunarken aynı zamanda bu şemadaki her olayın
gerçekleşmek zorunda olmadığını ya da bazı olayların sönük diğerlerinin baskın
olabileceğini aynı zamanda sıralarının da değişeceğini söylemiştir.
Star Wars Episode IV filminde de bu aşamaların bir çoğunu net şekilde fark
edebiliyoruz. Bu yüzden kendi tespit edebildiklerimi size aktarmaya
çalışacağım.
A.
Ayrılma, Yola Çıkma
1. Mecaraya Çağrı: Bu filmde çok net
şekilde maceraya çağrıyı ana karakter Luke Skywalker için görebiliriz.
Amcasıyla normal bir hayat yaşayan Luke’u bir gün aldığı droidler kendisini
Obi-Wan’a ve babası hakkındaki gerçeklere götürür. Burada Luke artık maceraya
çıkma zamanı geldiği mesajını alır ve Empire’a karşı Rebel’lara katılması
istenir. Fakat bunun dışında yan karakterlerinde maceraya çağrı aşamasından
geçtiklerini görebiliriz, R2D2 prensesin kendisini seçmesiyle, C-3po ise
R2D2’nun kendisine görevden bahsedip yapmaları gerektiğini söyleyince ve Han
Solo ise barda otururken Luke ve Obi-Wan’nın kendsine gelip iş teklif etmesiyle
macereya çağrılırlar.
2.
Çağrının Reddedilmesi: Skywalker Obi-Wan tarafından
kendisine verilen çağrıya ilk önce olumsuz cevap verir. Gezegenini
bırakamayacağını, amcasına bunu yapamayacağını ve benzeri sebepleri göstererek
bu çağrıya olumsuz yaklaşır. Amcasının ve Javaların ölümü Luke için bu macerayı
zorunlu ve anlamlı kılar. C-3po’da aynı
şekilde R2D2’ya sürekli olumsuz cevap vermektedir, fakat bu durum onu maceraya
katılmasını durduramaz.
3.
Doğaüstü Yardım: Burada doğaüstü yardımı Obi-Wan
karakteri doldurmaktadır. Kendisi “force” yönetme kabiliyetine sahip olağanüstü
bir karakterdir, ve bilgisi, tecrübesi ile Skywalker’a yol göstermeye başlar.
4.
İlk Eşiğin Aşılması: Filmde bana göre ilk aşılan eşik,
ilk gezegendeki Stormtrooper kontrolünü Obi-Wan’ın “force”u kullanmasıyla
geçişleridir. Skywalker, macerasını hiç başlamadan bitirebilecek olan bu
durumdan Obi-Wan’ın yardımıyla kurtulur. Daha sonra macerasının devamı için
geçmesi gereken diğer engel olan, dünyasının değişimi olacak (gerçek manada da
geçerli) yolculuk için tehlikeyle dolu olan, kuralsız barda Han Solo ile
karşılaşır ve gene Obi-Wan’ın yardımıyla yolculuğu için bir uzay gemisi bulmuş
olur.
5.
Balinanın Karnı(Tehlikenin içince yolculuk): Bu aşamayla ilgili olarak, bence bu
aşama sıra olarak erginleme kısmıyla iç içe geçmiştir; Skywalker Death Star’da
kapalı kaldıkları sırada prensesi kurtarmak için geminin içlerine girerek,
Herakles’in canavarın boğazına dalarak kralın güzel kızını kurtarması gibi
yeniden doğma sürecine gelir.
B.
Erginleme
1.
Sınavlar Yolu: Skywalker yolculuğuna başladıktan
sonra, birçok sınavdan geçer. Gücü kavramaya çalışması, Death Starda
stormtrooperları etkisiz hale getirmesi, prensesi kurtarması, pilot olarak
savaşa dahil olması, death starı yok etmesi, bunların hepsi Skwalker’ın yol
boyunca karşılaştığı sınavlardır. Bu zamanlarda kimi zaman droidler, kimi zaman
lazer silahları, kimi zaman ışık hızından hızlı giden uzay gemileri, kimi zaman
Han Solo, kimi zaman “force”a sahip Obi-Wan yardımıyla hep başarıya
ulaşmaktadır.
2.
Tanrıçayla Karşılaşma: Bu aşama için filme bir daha göz
atmama rağmen Lucas’ın bu aşamayı ilk filminde kullanmadığını
düşünmekteyim.Zaman zaman prenses Luke veya Han Soloya yakınlık gösterse de bu
aşamaya konulacak bir konum veya durum yoktur.
3.
Baştan Çıkarıcı Olarak Kadın ya da
Gerçek yoldan ayrılma eğilimi: Kendimi filme çok kaptırıp atlamadıysam ki atlamadığımı
düşünüyorum, Luke Skywalker film boyunca kendini gerçek yola adamış şekilde
devam etmektedir. Bu aşama Han Solo için geçerlidir; Han Solo ödülü olan parayı
aldıktan sonra savaşa kalmadan ayrılmak istemektedir ama daha sonra o da gerçek
yolu bulup Skywalker’a yolunda yardım eder.
4.
Babanın Gönlünü ya da Onayını Alma: Bu aşamaya da ilk filmde değinildiğini
düşünmemekteyim.
5.
Tanrılaştırma: Sizin de belirttiğiniz gibi Luke
“force”a hükmetmeye ve güç kazanmaya başlayarak aslında tanrılaşmaktadır.
Bilgisayar sistemleri kullanmadan Death Starı patlatması da bu tanrısal güce
örnek olabilir.
6.
En son ödül: Birinci film için geçerli olarak,
Luke ve Han Solo’nun son ödülü onur madalyalarıdır. Bu madalya ile büyük bir
toplumun güvenini ve saygısını kazanırlar ve film biter.
C.
Dönüş
Bu aşama 6 filmlik bir seri olan
Star Wars’un 4. Kısmında anlatılmamaktadır. Bu film sadece bize kahramanımızın
yolculuğa başlangıcını ve erginlenme dönemini anlatmaktadır, serinin diğer
filmlerinde ise Lucas kesinlikle bu aşamalara da değinmektedir.
Sonuç olarak Lucas da filmindeki kahramanlar için
binlerce yıllık mitlerdeki sistemi kullanmış ve bu yöntemiyle 1977 yılında
dünya çapında 780 milyon dolarlık bir hasılat elde etmiştir. Binlerce yıldır
sevilmiş, dilden dile dolaşmış mitlerin yapısını kullanmak, görüldüğü gibi çok
başarılı ve getirisi yüksek bir girişime vesile olmuştur.
Filmin temelindeki Empire, Rebel savaşını yorumlarken
birçok farklı açıya yönelebiliriz. Bazı derslerimizde bahsedildiği gibi döneminde
izleri süren yeni bitmiş bir savaş olan Vietnama gönderme yapıldığını
söylebiliriz. Daha doğrusu bu savaşa gönderme yapıldığını düşünerek filmi
izlersek, birçok bağlantı kurabiliriz.
İstersek Amerika Bağımsızlık savaşına göndermeler
olduğunu bulabiliriz, Amerikayı kendi parçası olarak tutmaya çalışan zalim,
güçlü ingiliz ordusu ve muazzam deniz filolarına karşı savaşan cesur, yürekli
az imkanı olan Amerikalıları görebiliriz bu filmde.
İstersek 1. Dünya savaşı veya 2.Dünya savaşında benzersiz
silahlar üreten Almanlara ve müttefiklerine karşı verilen mücadeleyi ya da
Death Stara atılan bombada Hiroşimaya atılan atom bombasını görebiliriz.
Ama belki de sadece algıda seçicilik de yapıyor
olabiliriz.
Bunun için Amerikan kültürünün içinde yaşamış ve bir
Amerikalının nasıl bir mottoyla böyle bir film çektiğini tahmin edebilmeliyiz.
Empati yapabilmenin en önemli koşulunun kişinin koşullarında bulunmuş olmak
olarak düşünen biri olarak, ben, sadece Lucasın yönetmenliğini ya da
yazarlığını yaptığı filmlere bakarak değil, ya da sadece hayat hikayesinden
yola çıkarak tipik bir Amerikan genci özellikleri taşımasından değil, ya da
sadece 2 yıl yaşadığım Amerika’daki deneyimlerim ve çıkarımlarından değil,
bunların hepsini bir araya getirerek söylemek isterim ki George Lucas formülü belli
iksiri karakterleri değiştirerek (bakınız;Indiana Jones) dünyaya sunmuş, ve
başarılı yönetmenlik becerisiyle de ünlü ve zengin olmuş, çok derin düşünmeyen,
simgelere anlam yüklemeye çalışmayan, bunu herzaman seyirciye bırakan, tutan
eski filmlerini üstünde oynayıp, dijital efektler ekleyip, çılgın hayran
kitlelerine tekrar tekrar satan çok başarılı bir iş adamıdır. Bu yüzden bir işletmeci olarak Star Wars’a
baktığımda gördüğüm ve merak ettiğim tek şey Lucas’ın nasıl olur da ortak
yapımcı olan FOX Entertainment’a hiçbir lisans hakkı bırakmadan hepsini kendi
eline aldığıdır.